środa, 31 grudnia 2025

100 lat anteny Yagi-Uda


Antena, dzięki której w prosty sposób uzyskano charakterystykę kierunkową promieniowania fal elektromagnetycznych, zwana obecnie anteną: Yagi-Uda lub potocznie "Yagi" została zaprojektowana w 1926 roku przez Shintaro Udę. Spopularyzowana, poprzez opisanie jej w języku angielskim, została przez Hidetsugu Yagi
Antena Yagi-Uda jest wynalazkiem, który zrewolucjonizował przesyłanie fal elektro-magnetycznych, uzyskując przełomowe zastosowanie w radiokomunikacji, telewizji, radarach i współczesnych systemach bezprzewodowych. Prosta, solidna, tania i efektywna w produkcji, antena Yagi-Uda stała się światowym standardem konstrukcji anten kierunkowych.


Projekt anteny kierunkowej Yagi-Uda 
do łączności dla długości fali  λ
八木・宇田アンテナ
By Krishnavedala

Opis patentowy zwraca uwagę na zależność własności promieniowania od doboru długości poszczególnych elementów antenowych w stosunku do długości fali nadawanego sygnału. Jeżeli „naturalna częstotliwość (długość) przewodnika” jest równa lub niższa od fali nośnej – element ten działa jako reflektor („odbija fale”). Gdy jednak własna częstotliwość przewodnika jest większa (czyli jego skuteczna długość jest krótsza) niż fala nośna – element pełni rolę „direktora”, czyli wzmacnia propagację w określonym kierunku. 

Shintaro Uda 宇田 新太郎 
był japońskim wynalazcą, inżynierem i profesorem w Cesarskim Uniwersytecie Tohoku.
Urodził się 1 czerwca 1896 w prefekturze Toyama, zmarł, 18 sierpnia 1976.
Po jego śmierci projekt anteny Yagi-Uda został umieszczony na epitafium na grobie rodziny Uda.
Shintaro Uda był naukowcem wizjonerem, którego dorobek położył fundament pod ekspansję komunikacji radiowej, zarówno w wymiarze cywilnym, jak i wojskowym. Wynalazek anteny Yagi-Uda jest przykładem, jak głęboka analiza eksperymentalna i teoretyczna może doprowadzić do powstania rozwiązania, które przez sto lat nie straciło na znaczeniu i nadal stanowi jeden z najczęściej wybieranych układów antenowych na świecie.
Za swoje osiągnięcia Uda został uhonorowany prestiżową Nagrodą Akademii Japońskiej Japan Academy Prize – jednym z najwyższych krajowych wyróżnień naukowych. Nagrodę przyznano mu w 1932 roku. 
W 1995 roku Uniwersytet Tohoku z okazji 70-lecia wynalezienia anteny Yagi-Uda otrzymał od Institute of Electrical and Electronics Engineers, największego światowego stowarzyszenia inżynierów-elektroników, tytuł IEEE Milestone. Pamiątkowa płyta znajduje się w otwartej części kampusu Katahira w Sendai, upamiętniając wybitny dorobek zarówno profesora Udy, jak i profesora Yagi (360 km od stolicy Tokio).

First English article of Yagi-Uda antenna
Źródło: https://www.jstage.jst.go.jp/

Tablica odsłonięta w czerwcu 1995 roku przez IEEE Tokyo Section,
jako uznanie dla przełomowego osiągnięcia technologicznego
z 1924 roku, kiedy to Yagi i Uda skonstruowali antenę kierunkową.
Tablica znajduje się w pobliżu popiersia profesora Shintaro Uda

Hidetsugu Yagi Pracując na Cesarskim Uniwersytecie Tohoku, napisał kilka artykułów,
w których przedstawił światu anglojęzycznemu nową antenę zaprojektowaną przez jego asystenta Shintaro Udę.
Hidetsugu Yagi 八木 秀次 urodził się 28 stycznia 1886 roku, zmarł 19 stycznia 1976.

Antena Yagi-Uda uzyskała patent nr 69115 w 15. roku ery Taisho (luty 1926 roku) w Japonii przypisany obu wynalazcom oraz patent US1860123A w USA wydany w maju 1932 roku, którego właścicielem był tylko Hidetsugu Yagi.  W 1949 roku patent USA wygasł dożywotnio. Dr Yagi został wymieniony przez Japoński Urząd Patentowy wśród dziesięciu największych japońskich wynalazców właśnie ze względu na ten wynalazek.

Na uniwersytecie, na którym powstała antena Yagi-Uda funkcjonuje do dnia dzisiejszego klub krótkofalarski: JA7YAA TOHOKU UNIVERSITY AMATEUR RADIO CLUB. Lokator: QMØ8GD. Odległość od QTH autora-SP5QWJ to 8.416 km. 


Karta QSL Uniwersyteckiego Klubu Krótkofalowców w Tohoku z roku 1981.
Zdjęcie zostało zaczerpnięte z oferty sprzedaży karty na portalu ebay.com 
Na rewersie karty QSL potwierdzona jest łączność ze stacją WAØETL.
Lokalizacja popiersia przedstawionego na QSL'ce: 38°15′12″N, 140°50′2″E.
Popiersie ustawione jest przy jednym z wejść do budynku Electrical,
w odległości 270 metrów od stacji metra Aobayama Station.

Dr Hidetsugu YAGI, urodził się w 1886 roku. W roku 2006 obchodzono 120. rocznicę jego urodzin i 80. rocznicę opatentowania anteny Yagi-Uda. Uniwersytecki Klub Krótkofalowców JA7YAA w okresie od 2 do 27 października 2006 roku zorganizował okolicznościową stację  8J7YAGI. 

Zdjęcie zaczerpnięte z: http://x.com/JA7YAA



Stacja okolicznościowa pracowała na częstotliwościach: 1,8 MHz do 5.600 MHz oraz przez satelity amatorskie emisjami CW, SSB, RTTY, SSTV z mocą 50W (stacja mobilna) i 1kW (stacjonarnie).

Współorganizatorem wydarzenia był Klub Krótkofalowców Uniwersytetu Osaka JA3YKC, który pracował w tym czasie pod znakiem okolicznościowym 8J3YAGI.


Plakat z wystawy upamiętniającej 100 lecie wynalezienia anteny Yagi-Uda.

Jedna z kart QSL klubu JA7YAA.

Patenty związane z antenami typu Yagi-Uda:
1926 rok patent złożony w Japonii JP69115
 „Urządzenie do komunikacji bezprzewodowej” 無線通信装置
            Zgłaszający: Hidetsugu Yagi, Sendai, Japonia.
            Własność patentu przeniesiona została na: rzecz firmy Marconi Company
  Data zgłoszenia pierwotnego: 28 grudnia 1925 roku
            Data zatwierdzenia patentu: 13 sierpnia 1926 roku
1932 rok patent złożony w Ameryce US PTO 1860123A
            Wynalazca: Hidetsugu Yagi, Sendai, Japonia.
           "Variable Directional Electric Wave Generating Device"
            Data zgłoszenia patentu: 3 września 1926 rok.
            Data nadania patentu: 24 maja 1932.
2002 rok patent złożony w Ameryce US PTO 6483476
"One-piece Yagi-Uda antenna and process for making the same".
Jednoczęściowa, wieloelementowa antena kierunkowa typu Yagi-Uda oraz proces jej wytwarzania z pojedynczego arkusza materiału przewodzącego przy zastosowaniu technik tłoczenia matrycowego oraz gięcia. Podano przykład pracy w zakresie 5,725–5,825 GHz
Wynalazca: Roger A. Cox, Lincoln, Nebraska, USA.
Zgłaszający: TCI Communications, Inc., Lincoln, Nebraska, USA.
Data zgłoszenia: 7 grudnia 2000 roku.
Data zatwierdzenia patentu: 19 listopada 2002 roku.
2006 rok patent złożony w Ameryce US PTO 7015860
"Microstrip Yagi-Uda antenna".
Kluczowym aspektem rozwiązania jest połączenie klasycznej koncepcji anteny Yagi-Uda z technologią mikropaskową, co umożliwia uzyskanie anteny niewielkich rozmiarów i masy, przeznaczonej do montażu m.in. w urządzeniach przenośnych, laptopach, telefonach komórkowych, PDA czy też w samochodowych systemach telematycznych.
Wynalazca: Mazen K. Alsliety, Troy, Michigan, USA
Zgłaszający (Assignee): General Motors Corporation, Detroit, Michigan, USA
Data zgłoszenia: 26 lutego 2002 r.
Data wydania patentu: 21 marca 2006 r.
2015 rok patent złożony w Brazylii BR 102015030300A2
"Antena Yagi-Uda multipolarizada".
W klasycznej wersji antena Yagi-Uda obejmuje zestaw spolaryzowanych elementów – promiennika, reflektora i direktorów – umożliwiających kierunkową emisję i odbiór fal elektromagnetycznych. Zgłoszony wynalazek różni się od stanu techniki zastosowaniem właśnie elementów trójwymiarowych, wykonanych z przewodzących materiałów metalicznych lub półmetalicznych, takich jak aluminium czy miedź, zaprojektowanych do odbioru sygnałów w dowolnej płaszczyźnie polaryzacji. Innowacyjność rozwiązań polega na umożliwieniu odbioru fal elektromagnetycznych niezależnie od kąta padania oraz płaszczyzny polaryzacji – zarówno liniowej, jak i kołowej czy eliptycznej.
Wynalazcy: Delson Hiroshi Meira, Ricardo Minoda
Zgłaszający: Fundacja CPQD Centro de Pesquisa e Desenvolvimento em Telecomunicações.
Data zgłoszenia patentu: 3 grudnia 2015 roku
Data zatwierdzenia: 8 lutego 2022 roku