Makrofotografia

Z makrofotografią mamy do czynienia dla skali odwzorowania od 1:1 do 25:1.
Powyżej granicy 25x mówimy o fotomikrografii.

Makrofotografia z użyciem pierścieni pośrednich.
W plecaku fotograficznym mam zawsze ze sobą pierścień odsuwający obiektyw od korpusu o 12  mm. Pierścień przenosi automatykę przysłony a styki pozwalają na wykorzystanie obiektywów z własnymi silnikami auto-fokusa. Dodatkowo pierścień współpracują ze starszymi obiektywami, w których auto-fokus jest realizowany poprzez tzw. śrubokręt czyli z silnika zamontowanego w korpusie aparatu. 10 styków przenosi informację o danych obiektywu niezbędnych do poprawnego naświetlenia systemową lampą błyskową. Jest to moim zdaniem najdłuższy pierścień, który można wykorzystać w terenie do zdjęć z "ręki".
W plecaku mam również najmniejszy pierścień wyprodukowany przez NIKONA oznaczony symbolem K1. Pierścień ma wysokość 6 mm, nie ma współczesnych wodotrysków, jednak do jego starannego wykonania podchodzę z uznaniem dla firmy NIKON. W przyrodniczych zdjęciach plenerowych najczęściej właśnie on wystarcza.

Najcieńszy pierścień pośredni wyprodukowany przez NIKON'a.

Makrofotografia z użyciem odwrotnie mocowanego obiektywu do korpusu aparatu.
Obiektyw w pozycji RETRO.

Zbudowałem zestaw makro z następujących elementów wyliczając kolejno od korpusu aparatu:

1. Pierścień odwrotnego mocowania obiektywu (Nikon 52mm Reverse Ring for Macro Photo Close Up)  wyprodukowany jeszcze w ZSSR posiadający oznaczenie KO-H/52. Oznaczenie (opisane w cyrylicy) informuje nas o bagnecie NIKON F z jednej strony i gwincie M52x0,75 mm  z drugiej stronie pierścienia. Po obróceniu obiektywu uzyskałem skalę odwzorowania 1:1.

Pierścień odwrotnego mocowania obiektywu produkcji ZSRR.

2. Pierścienie dystansowe z gwintami M52x0,75 mm. Pierścienie stanowiły pierwotnie oprawę dwóch filtrów i jednej soczewki makro +2 dioptrie. Po wykręceniu pierścienia osadczego i wyjęciu części szklanych uzyskałem dwa pierścionki o wysokości 7 mm i jeden o wysokości 8 mm. Obecnie wysokość pierścieni jest dużo niższa - aby uniknąć winietowania dla obiektywów szerokokątnych stosuje się filtry SLIM - są ona o połowę niższe. Ja wykorzystałem filtry w "wysokich" oprawkach, które zostały wyprodukowane w ZSRR. Odsunięcie odwróconego obiektywu o 22 mm + 2 mm grubości pierścienia odwrotnego mocowania (łącznie 24 mm) zapewniło mi skalę odwzorowania dokładnie 1: 1,475 uprośćmy, że uzyskałem skalę odwzorowania 2:3. Obiekt o długości 16 mm zajmuje całą matrycę APS-C, której wymiar podłużny wynosi 23,6 mm.

Wysoka oprawka z filtra UV produkcji ZSRR.

3. Obiektyw NIKKOR-S Auto o ogniskowej 50 mm i świetle 1.4, który wkręcony został gwintem filtrowym M52x0,75 mm w tubus utworzony z pierścieni filtrowych. Duża jasność obiektywu w praktyce ułatwia ręczne ustawienie ostrości. Obiektyw zbudowany został z 7 elementów optycznych w 5 grupach, posiada przesłonę 6-cio listkową i kąt widzenia 46*. Obiektyw wyprodukowany został najprawdopodobniej ok. 1964 roku (początek produkcji 1962) czyli w latach kiedy Polacy skonstruowali rewelacyjny powiększalnikowy obiektyw Janpol Color.
Sam obiektyw zamocowany "normalnie" w korpusie aparatu daje skalę odwzorowania 1:9,8 dla odległości fotografowania 60 cm.

NIKKOR-S    50/1.4
W przedniej soczewce obiektywu odbijają się korony drzew.
Zdjęcie wykonane w marcowym słońcu na otwartej przestrzeni.

Schemat optyczny obiektywu NIKKOR-S 50/1.4
Widzimy, że jest to podwójny obiektyw Carla Friedricha Gaussa z 1817 roku.
Gauss był niemieckim matematykiem, fizykiem, astronomem i geodetą.
Takie rozwiązanie zastosował Alvan Clark w 1888 roku.
Clark był amerykańskim producentem teleskopów i soczewek.
Największą soczewkę jaką wyprodukował miała średnicę 18 cali.
Konstrukcja optyczna umożliwia osiągnięcie jasności obiektywu do 1:1.
Podobną budowę (osiem soczewek)  posiada Noctilux-M  50/0.95  Leica,
który trafił na rynek w 2009 roku. Dziś cena obiektywu to bagatelne 46 tys. zł.

Budowa i gabaryty obiektywu NIKKOR-S 50/1.4
Przednia soczewka osadzona jest bardzo płytko.
W makrofotografii, w pozycji "retro" obiektywu, jest to zaletą.

4. Bagnet korpusu aparatu NIKON F, który zamocowałem do ramienia reprodukcyjnego stanowiącego element zestawu reprodukcyjnego wyprodukowanego w VEB PENTACON DRESDEN. Normalnie ramię reprodukcyjne (Reproarm) osadzony ma ruchom pierścień z gwintem M49x0,75 mm. Po  wymianie gwintu na bagnet, cały, dość ciężki zestaw: obiektyw, pierścienie, aparat fotograficzny zostaje podparty za pośrednictwem bagnetu do statywu (Reprogestell) a nie malutkiej śruby statywowej 1/4" wkręconej w korpus aparatu. Dzięki takiemu mocowaniu dużo łatwiej jest zapewnić równoległość płaszczyzn: matrycy aparatu i fotografowanej powierzchni. Bagnet korpusu aparatu NIKON pozyskałem z pierścieni makro; takich najprostszych bez automatyki i styków.

Zestaw reprodukcyjny PENTACON z dodatkową parą lamp.
Źródło światła 4 x LED 230 V  o mocy 24 W   każda  4.000 K
Cztery lampy dość dobrze rozświetlają namiot bezcieniowy.

 

 Fragment zeskanowanego opisu zestawu reprodukcyjnego,
który zakupiłem 10 stycznia 1977 roku w sklepie Foto Optyka
zlokalizowanym na rogu ulic Pańskiej i Krajowej Rady Narodowej.
Dziś ta ostatnia ulica zmieniła nazwę na ulicę Twardą.
Producentem stojaka reprodukcyjnego był zakład:
KOMBINAT VEB PENTACON DRESDEN z DDR
W tym samym 1977 roku, 27 września, zostałem członkiem
Warszawskiego Towarzystwa Fotograficznego.
Dodatkową parę lamp dokupiłem w marcu 2018 roku.



5. Pierścieniowej lampy LED oświetlającej fotografowany przedmiot w sposób ciągły (60-LED Adjustable Ring Light illuminator Lamp For STEREO ZOOM Microscope) , normalnie przeznaczonej dla mikroskopów. W pierścieniu lampy zamontowanych zostało 60 diod LED. Otwór pierścienia ma średnicę 60 mm. Średnica zewnętrzna lampy to 94 mm. Lampa zasilana jest z zasilacza sieciowego 230 V, który umożliwia płynną regulację jasności świecenia lampy. Lampę pierścieniową osadziłem na najdłuższym  pierścieniu pośrednim z zestawu, którego bagnet posłużył do zamocowania obiektywu. Pierścień z lampą zamontowałem poniżej ramienia reprodukcyjnego. Ramiona reprodukcyjne występują w dwóch wariantach. Jeśli posiadasz większą lampę pierścieniową LED należy zastosować ramię, którego oś jest bardziej oddalona od płaszczyzny mocowania. Mniejsze ramię reprodukcyjne ma wymiar 58 mm, większe 62 mm; te 4 mm mierzone po promieniu, czasami potrafią uratować sytuację.

6. Uzupełnienie zestawu stanowi lupa powiększająca 2x (Eyepiece Magnifier for Reflex Nikon) mocowana w miejsce muszli ocznej (te same sanki). Konstrukcja lupki umożliwia jej odchylenie i oglądanie obrazu w zwykłej skali. Fotografowany obiekt oczywiście można podglądać na wyświetlaczu LCD w trybie Live View. Osobiście wolę ustawiać ostrość i komponować obraz poprzez jasny wizjer, który widzi 100% obrazu.

7. Wężyk spustowy (Remote Cord lub dokładniej: Remote Control Schutter Release Cord). W moim przypadku oryginalny wężyk posiada oznaczenie MC-DC2. Wężyk pasuje przynajmniej do 20 modeli NIKON'ów dla serii: Df, D600, D700, D7000, D5000, D3000, P7000, D90, Coolpix A.
Podczas zdjęć makroskopowych zalecam wybranie z menu aparatu opcji MUP, która ogranicza drgania aparatu podczas podnoszenia lustra. Opcję MUP wykorzystuję również podczas fotografowania z użyciem teleobiektywu.

Podsumowanie kosztów zestawu makro.
pierścień odwrotnego mocowania obiektywu ......od 19 zł
filtry M52x0,75 w wysokiej oprawce.................. od 5 do kilkunastu zł za sztukę
pierścienie pośrednie NIKON bez automatyki.....od 15 zł za komplet 3 szt (Allegro)
pierścieniowa lampa LED.....................................od 42 zł (eBay)
żarówki LED E27 24 W  230 V 4.000 K............. od 17 zł/szt
obiektyw NIKKOR-S 50/1.4................................od 400 zł
ramię reprodukcyjne PENTACON.......................od 25 zł
cały zestaw do reprodukcji PENTACON.............od 450 zł (Kaiser Bilderfassungs set R2N - 2.850 zł)
odchylana lupka powiększająca 2x.......................od 60 zł
wężyk spustowy..............................oryginał ponad 100 zł, chiński zamiennik od 15 zł

Skala odwzorowania:
sam pierścień odwrotnego mocowania grubości 2 mm........................1:1
+ pierścień szerokości 8 mm = 10 mm.................................................9:8
+ pierścień szerokości 7 mm = 17 mm.................................................9:7
+ pierścień szerokości 7 mm = 24 mm.................................................3:2

Pierwsze zdjęcia makro:

Fragment znaczka pocztowego ZSRR.
Skala odwzorowania 3:2.
Wyraźnie widać "kancerę" czyli zagięcie rogu.
Błąd równoległości matrycy i znaczka.
Wymiar znaczka 19 x 26 mm.
Wymiar fragmentu na matrycy10 x 16 mm.
Pełne otwarcie obiektywu 1:1,4.
Migawka 1/160.
Czułość  ISO-100.

Do wykonania dobrego zdjęcia makro bardzo istotne jest precyzyjne ustawienie aparatu tak, aby oś optyczna obiektywu była prostopadła do centralnego punktu fotografowanego obiektu.

Jednocentówka w skali odwzorowania 3:2.
Średnica monety: 16,2 mm.
Tym razem właściwa równoległość płaszczyzn: monety i matrycy kamery.
Otwarcie przysłony obiektywu 1:5,6.
Migawka 1/10.
Czułość ISO-100.